Bảo tồn và phát triển nguồn gen lily bản địa Lilium Poilanei Gagnepain

Hiện nay, lily được coi là một trong những chủng loại hoa quan trọng của ngành công nghiệp hoa thế giới. Hầu hết các giống lily thương mại được tạo ra từ công tác lai tạo giống. Việc sử dụng các nguồn gen bản địa để tạo ra những giống lily mang bản sắc riêng, phù hợp với điều kiện sinh thái của mỗi quốc gia đang rất được quan tâm.

Ở Việt Nam cho đến nay mới phát hiện thấy 2 loài lily hoang dại là L.brownii.F.E Brow war oldiseteriwils, mọc trên núi đá, các đồi cỏ Bắc Kạn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn có vẩy củ dùng làm thuốc và loài Lilium Poilanei Gagnepain xuất hiện ở Sapa, Hoàng Liên Sơn. Trong đó, loài Lilium poilanei Gagn. đang là một nguồn gen rất hiếm trên thế giới. Tuy nhiên ở nước ta, nguồn gen quý hiếm này đang bị khai thác và có nguy cơ cạn kiệt, đặc biệt chúng đã từng bị khai thác với số lượng lớn để xuất sang Trung Quốc vào những năm 80 của thế kỷ 20; cộng với nạn phá rừng làm cho số lượng loài này bị giảm đi nhanh chóng.

L.brownii.F.E Brow                                              Lilium Poilanei Gagnepain

Trong các năm từ 2008-2014, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh đã tiến hành thu thập loài lily bản địa Lilium Poilanei Gagn. với mục đích bảo tồn, phát triển và sử dụng nguồn gen này trong chọn tạo giống hoa lilium cho Việt Nam. Các phân tích về hình thái; màu sắc của củ; sự sắp xếp vảy củ, thân và hoa cho thấy sự đa dạng rất lớn trong quần thể L. poilanei thu thập được.

Thu thập và đo đếm củ hoa lily dại Lilium Poilanei Gagnepain tại Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh

Cùng với việc thu thập và đánh giá, nhóm nghiên cứu cũng đã thành công trong việc xử lý phá ngủ củ giống lily hoang dại ở nhiệt độ 4-5^oC, thời gian xử lý 120 ngày, tỷ lệ củ mọc mầm trên 90% để tiến hành đánh giá sinh trưởng, phát triển của giống lily hoang dại Lilium poilanei Gagn ở điều kiện đồng bằng. Bên cạnh đó đã nghiên cứu xây dựng được quy trình nhân giống loài Lilium Poilanei Gagnepain bằng hai phương pháp là phương pháp tách vảy củ và phương pháp nuôi cấy mô tế bào.

Củ lily dại nảy mầm, sinh trưởng và ra hoa tại Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh

Các kết quả trên rất có ý nghĩa trong việc bảo tồn lưu giữ và phát triển các nguồn gen quý của các loài lily hoang dại, đồng thời các nguồn gen này đóng vai trò rất lớn trong việc sử dụng làm vật liệu khởi đầu để tạo giống hoa lily mới tại Việt Nam.  

Theo NCS. Nguyễn Thị Hồng Nhung

(Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh)