Kết hợp nghiên cứu với thực nghiệm, một hướng đi có hiệu quả của Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh

Trong sản xuất nông nghiệp, khoa học và công nghệ có vai trò quan trọng, giúp tạo ra các tiến bộ kỹ thuật (TBKT) mới, các giống cây trồng mới có chất lượng và năng suất cao. Ở Việt Nam, hầu hết các sản phẩm khoa học và công nghệ được tạo ra từ các đề tài, dự án nghiên cứu và được nhà nước bảo trợ hoàn toàn hay một phần kinh phí. Tuy nhiên nguồn kinh phí để phục vụ cho việc nghiên cứu chưa nhiều. Hơn nữa các kết quả nghiên cứu tạo ra của các tổ chức khoa học và công nghệ được áp dụng vào sản xuất, kinh doanh còn nhiều hạn chế. Cụ thể, theo số liệu khảo sát của Viện Chiến lược và Chính sách khoa học và công nghệ cho thấy, chỉ có khoảng 10% số chủ trì đề tài cho biết kết quả nghiên cứu của họ đã được đưa vào sản xuất, kinh doanh. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các kết quả nghiên cứu chưa đưa được vào sản xuất, trong đó một nguyên nhân chủ yếu phải kể đến là do thiếu sự gắn kết với thực tiễn sản xuất.

Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh là đơn vị sự nghiệp khoa học và công nghệ công lập trực thuộc Viện Nghiên cứu Rau quả, được thành lập theo Quyết định số 505/QĐ-BNN-TCCB ngày 18/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Trung tâm được thành lập trên cơ sở là Bộ môn Nghiên cứu Hoa cây cảnh, khi đó chỉ có khoảng 30 cán bộ. Đến nay sau 6 năm trưởng thành và phát triển, Trung tâm đã có 46 cán bộ, gồm: 01 Phó Giáo sư, 02 Tiến sĩ, 23 thạc sĩ, 12 kỹ sư, 04 cử nhân và 04 công nhân kỹ thuật, ngoài ra còn có khoảng hơn 10 công nhân thời vụ.

Chỉ trong một thời gian ngắn sau thành lập, Trung tâm đã cho ra đời 67 TBKT: về giống (35 giống) và quy trình công nghệ mới (32 quy trình). Điển hình là các giống hoa mới như: hoa lay ơn đỏ 09, ĐL1 và ĐL2; hoa lily Sorbonne, Belladonna, Manissa, Robina, Lake Carey và Yelloween; hoa lan hồ điệp Ban mai hồng, Tiểu Kiều tím, LVR2 và LVR4; hoa lan đai châu GL2-4; hoa đào GL2-1, GL2-2 và GL2-3; hoa đồng tiền ĐTH125 và ĐTH129.

Hình ảnh các giống hoa được công nhận SXT và chính thức của Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh

Quy trình công nghệ mới như: quy trình công nghệ nhân giống hoa hồng, hoa cúc, hoa cẩm chướng bằng phương pháp giâm cành; quy trình nhân giống cho các giống hoa đồng tiền, lily, loa kèn, cẩm chướng, cúc, lan hồ điệp… bằng phường pháp nuôi cấy mô tế bào; quy trình công nghệ sản xuất hoa trong nhà có mái che; quy trình công nghệ sản xuất các giống hoa hồng, cúc, lay ơn, cẩm chướng, đồng tiền, loa kèn, lily, lan hồ điệp… thương phẩm; quy trình công nghệ điều tiết nở hoa và nâng cao chất lượng cho hoa cúc, hoa đồng tiền, hoa lan, hoa lily, hoa đào, hoa mai… Các TBKT này đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất đem lại hiệu quả cao

Bên cạnh đó, một số mô hình trình diễn đã được triển khai tại Trung tâm như: Mô hình sản xuất hoa lan hồ điệp chất lượng cao với công suất đạt 100.000 cây hoa/năm, mô hình sản xuất hoa lily công suất đạt trên 250.000 cây/năm, mô hình sản xuất hoa lan bản địa (phong lan, địa lan) công suất đạt trên 10.000 cây/năm, mô hình sản xuất hoa tulip với công suất đạt trên 200.000 cây; và đặc biệt phải kể đến là mô hình sản xuất giống hoa chất lượng cao in vitro với công suất đạt trên 1 triệu cây/năm. Các mô hình này đều cho hiệu quả kinh tế cao từ 0,5- 1,5 tỷ/ha/năm.

Mô hình sản xuất hoa lan hồ điệp trong nhà lưới hiện đại tại Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh

Không những thế, Trung tâm còn có sự liên kết chặt chẽ với các đơn vị nghiên cứu liên quan, các đơn vị sản xuất như doanh nghiệp, HTX, hộ nông dân; làm đầu mối liên kết giữa các đơn vị trong nghiên cứu, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nhằm nâng cao vai trò của từng đơn vị trong chuỗi liên kết, nâng cao hiệu quả cho từng đơn vị thàm gia chuỗi liên kết, từ đó đã tạo dựng được thương hiệu, uy tín của Trung tâm ngày càng vững chắc.

Để có sự phát triển như ngày hôm nay, ngay từ khi mới thành lập Trung tâm, tập thể Ban Lãnh đạo cùng toàn thể cán bộ của Trung tâm đã định hướng và xác định con đường duy nhất là “nghiên cứu khoa học phải gắn kết và giải quyết các vướng mắc từ thực tiễn” để phục vụ các yêu cầu đặt ra trong sản xuất hoa cây cảnh. Trong những năm qua, Trung tâm đã đi sâu nghiên cứu, điều tra, khảo sát, phân tích thị trường kết hợp với những đúc rút từ kinh nghiệm thực tiễn sản xuất, nắm bắt các yêu cầu của nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh hoa, cây cảnh để từ đó hình thành các ý tưởng nghiên cứu và sản xuất. Chính vì vậy, các nhiệm vụ nghiên cứu của Trung tâm đã thiết thực hơn, có tính ứng dụng thực tiễn cao hơn, không những đảm bảo cho cán bộ Trung tâm có thêm thu nhập mà còn góp phần thiết thực vào công cuộc chuyển dịch cơ cấu cây trồng, nâng cao hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp.

Tiếp bước với những thành công trên trong thời gian tới Ban Lãnh đạo sẽ định hướng phát Triển trung tâm trở thành một Trung tâm Nghiên cứu khoa học (chọn, tạo giống mới, công nghệ mới), sản xuất giống chất lượng cao, xây dựng mô hình trình diễn khoa học công nghệ, hình thành trung tâm giao dịch tiêu thụ sản phẩm… về hoa cây cảnh lớn nhất miền Bắc. Để làm được việc này, hiện tại Trung tâm đã hình thành và khuyến khích phát triển các nhóm nghiên cứu, chuyển giao và sản xuất theo từng đối tượng, cụ thể:

- Nhóm đối tượng cây hoa lan công nghiệp (hồ điệp, vũ nữ).

- Nhóm đối tượng cây hoa lan bản địa (phong lan, địa lan).

- Nhóm đối tượng cây hoa có củ (lily, lay ơn, tulip, loa kèn).

- Nhóm đối tượng cây hoa hồng.

- Nhóm đối tượng cây hoa đào, hoa mai và cây cảnh trang trí.

- Nhóm đối tượng cây hoa chậu, hoa thảm.

- Nhóm đối tượng cây hoa sen, súng

- Nhóm đối tượng nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào.

- Nhóm đối tượng nhân giống bằng gieo hạt, giâm hom và ghép cành.

- Nhóm đối tượng sản sản xuất giá thể và làm nhà lưới.

Nghiên cứu gắn với thực nghiệm kết hợp với định hướng phát triển trên đây sẽ là nền tảng vững chắc cho mục tiêu phát triển chung của toàn Trung tâm trong thời gian tới.  

TS. Nguyễn Văn Tiến- PGĐ Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh